Tự động hóa: Xu thế tất yếu của thị trường lao động

“Robot hóa và tự động hóa” được dự đoán sẽ có ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đến thị trường với 59% ý kiến đồng ý của các chuyên gia nhân sự. Bên cạnh đó, lĩnh vực công nghệ thông tin gồm sự phát triển của “mạng di động, công nghệ điện toán đám mây” và “năng lực xử lý của máy tính và dữ liệu lớn” cũng được dự đoán sẽ gây thay đổi thị trường lao động với lần lượt 57% và 54% ý kiến đồng tình. 

Lĩnh vực kỹ sư và kỹ thuật cao nhiều triển vọng

VietnamWorks, trang web tuyển dụng trực tuyến lớn nhất Việt Nam, thuộc Tập đoàn Navigos Group vừa phát hành “Báo cáo về triển vọng nghề nghiệp & xu hướng kỹ năng tại Việt Nam - giai đoạn 2018 - 2022”. Báo cáo được công bố dựa trên việc phân tích kết quả của cuộc khảo sát độc lập vào nửa cuối năm 2018 với hơn 200 chuyên gia nhân sự hiện đang giữ các vị trí quản lý trở lên tại các tập đoàn và các công ty có thương hiệu hàng đầu tại Việt Nam.

Theo đó, khi được hỏi về các nhân tố khoa học - công nghệ nào sẽ thay đổi thị trường lao động trong 5 năm tới, 59% các chuyên gia nhân sự đồng ý quan điểm “robot hóa và tự động hóa” được dự đoán sẽ có ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đến thị trường. Bên cạnh đó, lĩnh vực công nghệ thông tin gồm sự phát triển của “mạng di động, công nghệ điện toán đám mây” và “năng lực xử lí của máy tính và dữ liệu lớn” cũng được dự đoán sẽ gây thay đổi thị trường lao động với lần lượt 57% và 54% ý kiến đồng tình.

Tự động hóa sẽ là xu hướng tất yếu của thị trường lao động 5 năm tới.

Cũng theo Báo cáo này, đặc thù công việc trong tương lai và cấu trúc lao động sẽ thay đổi cục diện nhu cầu tuyển dụng. Các chuyên gia nhân sự nhận định, thị trường lao động cũng sẽ bị thay đổi bởi những yếu tố kinh tế - xã hội liên quan đến đặc thù công việc và cấu trúc lao động.

Theo đó, “sự thay đổi bản chất công việc và công việc linh hoạt” với 66% ý kiến đồng ý của chuyên gia tuyển dụng; tiếp đến lần lượt là “sự phát triển của tầng lớp lao động tri thức cao” chiếm 55% ý kiến; và “sự phát triển của nguồn nhân lực trẻ” chiếm 54%.

Đáng chú ý, 40% chuyên gia cho rằng “nhu cầu về bảo mật thông tin cá nhân” và “nhận thức về trách nhiệm với môi trường” sẽ có sự ảnh hưởng nhất định đến nhu cầu tuyển dụng của thị trường lao động. Dù có tỉ lệ thấp hơn nhưng “quyền lực và sự tác động của phụ nữ đến nền kinh tế” cũng chiếm đến 25% ý kiến đồng tình.

Nhận định về những nhóm ngành có triển vọng phát triển, tăng trưởng nhu cầu sử dụng lao động mạnh nhất trong vòng 5 năm tới, các chuyên gia nhân sự hiện đang giữ các vị trí quản lý trở lên tại các tập đoàn và các công ty có thương hiệu hàng đầu tại Việt Nam cho rằng, lĩnh vực kỹ sư và kỹ thuật cao sẽ là lĩnh vực ngành nghề triển vọng.

Bằng chứng là “nhóm ngành kỹ sư và kỹ thuật cao” nhận đến 90% ý kiến đồng tình. Tương tự, 89% ý kiến cũng cho rằng “nhóm ngành máy tính và công nghệ” sẽ phát triển mạnh. “Nhóm ngành nghệ thuật, thiết kế, giải trí, thể thao và truyền thông” cũng có triển vọng phát triển với 62% sự đồng tình.

Ngược lại, nhận định về nhóm công việc có khả năng giảm sút về nhu cầu tuyển dụng, 42% ý kiến từ các chuyên gia nhân sự cho rằng đó sẽ là nhóm nghề có tính chất lặp lại như “hành chính và thư ký” - mặc dù ngành nghề này đang nằm ở top 3 có nhu cầu tuyển dụng cao nhất năm 2018 (theo báo cáo phát hành vào tháng 11 của VietnamWorks), nhưng trong 5 năm tới ngành nghề này được dự đoán sẽ gặp phải sự sụt giảm vì có thể bị thay thế bởi máy móc.

Người lao động cần chủ động học hỏi tích cực

Trước những xu thế nghề nghiệp và thị trường lao động trong tương lai, theo nhận định của các chuyên gia nhân sự, “độ nhạy bén với vấn đề” là năng lực thiết yếu để mỗi người lao động phát triển trong tương lai. Cụ thể, sự phát triển của các nhóm nghề trong tương lai sẽ tạo ra những yêu cầu mới mẻ về năng lực cần thiết của ứng viên.

Theo đó, 87% ý kiến của các chuyên gia nhân sự cho rằng ứng viên cần thể hiện “năng lực nhạy bén với vấn đề”. Quan trọng không kém chính là “năng lực sáng tạo” với 86% ý kiến đồng tình và “năng lực linh hoạt nhận thức” với 85% ý kiến. Đồng thời, “khả năng thủ công khéo léo và chính xác” cũng không còn quan trọng trong 5 năm tới khi chỉ có 15% nhà tuyển dụng chọn đáp án này.

Đặc biệt, việc “học hỏi tích cực” sẽ trở thành kỹ năng cơ bản cần thiết nhất của người lao động. Có tới 87% ý kiến cho rằng người lao động cần trang bị “kỹ năng học hỏi tích cực” để có thể đáp ứng được những thay đổi từ thị trường. Theo sau đó là “kiến thức về công nghệ thông tin và truyền thông”, cũng như “kỹ năng quản lý bản thân và người khác” đều nhận 77% ý kiến đồng tình. Bên cạnh đó, những kỹ năng liên quan đến giao tiếp như lắng nghe và thấu hiểu; diễn đạt; phản biện không còn được ưu tiên hàng đầu.

Xu thế thị trường tương lai cũng đòi hỏi mỗi người lao động phải chủ động “hợp tác với người khác”. Đây cũng được coi là kỹ năng phức tạp quan trọng nhất. Trong tương lai, các nhân tố khoa học - công nghệ được nhận định sẽ thay đổi bản chất nhiều công việc, dẫn theo sự đòi hỏi về những kỹ năng phức tạp hơn.

Theo đó, các nhà tuyển dụng dự đoán top 3 những kỹ năng phức tạp cần thiết nhất trong tương lai lần lượt là: “Hợp tác với người khác” (điều chỉnh hành động theo hành động của người khác) chiếm 79% ý kiến của các chuyên gia; 67% ý kiến đồng ý rằng “kỹ năng quản lý con người” là quan trọng; cùng đứng vị trí thứ ba, đạt 65% bình chọn của chuyên gia,“trí tuệ cảm xúc” và “kỹ năng đánh giá, ra quyết định” trở thành những kỹ năng tiếp theo được đánh giá là cần thiết để người lao động có thể phát triển sự nghiệp trong tương lai.

Từ thực tế thị trường, xu hướng tương lai và qua nắm bắt nhu cầu từ nhà tuyển dụng, ông Gaku Echizenya - Tổng Giám đốc Navigos Group chia sẻ: “Thị trường lao động đang trải qua những biến động lớn với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Do đó, doanh nghiệp cần cập nhật thông tin thị trường từ những nguồn uy tín để kịp thời phản ứng trước những thay đổi, từ đó đề ra chiến lược tuyển dụng và thu hút nhân tài.

Đối với người lao động, cần chủ động học hỏi kiến thức về kỹ năng số hóa và công nghệ, trang bị những kỹ năng cần thiết như hợp tác với người khác, quản lý con người…để tăng năng lực cạnh tranh. Về phía nhà trường, cần phân tích nhu cầu thị trường nhân sự trong tương lai để tuyển sinh hợp lý, cập nhật chương trình học với kiến thức số hóa, tạo cơ hội cho sinh viên ứng dụng thực tế để nâng cao kiến thức, kỹ năng và sẵn sàng cho phát triển sự nghiệp”