Những ngành nghề nào là xu hướng "hot" trong giáo dục nghề nghiệp năm 2022

Trước mùa tuyển sinh năm 2022, ông Phạm Vũ Quốc Bình - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp đã trả lời phỏng vấn của Báo Dân trí về công tác tuyển sinh, trong đó có nội dung liên quan đến những nghề đang được quan tâm nhất hiện nay.

Ông Bình cho biết với GDNN, tất cả các ngành, nghề được các cơ sở GDNN đăng ký bổ sung - đăng ký HĐGDNN khi nhu cầu nhân lực tại vùng, địa phương, ngành, lĩnh vực có nhu cầu đều là ngành "hot" khi có tên trong danh mục nghề đào tạo do Bộ LĐTBXH đã ban hành, kể cả những ngành nghề mới.

Tuy nhiên, cũng phải kể đến sự phục hồi và phát triển kinh tế xã hội sau đại dịch thì các lĩnh vực Như: Du lịch, Y tế, Logicstics, Kỹ thuật, Công nghệ kỹ thuật, Công nghệ thông tin, Sáng tạo phần mềm, Nông nghiệp chất lượng cao... đang được người học quan tâm nhiều hơn.

 Trước câu hỏi về lộ trình để đạt mục tiêu đến năm 2025 có ít nhất 40% học sinh tốt nghiệp THCS vào hệ thống GDNN (Chiến lược phát triển GDNN giai đoạn 2021- 2025, tầm nhìn 2045 theo QĐ 2239 của Thủ tướng Chính phủ) , ông Bình cho biết thực tế đến 2021 số học sinh tốt nghiệp THCS vào học các cơ sở GDNN chiếm khoảng 16-17%; như vậy nhìn vào con số đã thấy sự cách biệt xa giữa mục tiêu và hiện tại.

Nguyên nhân là do cơ quan chủ trì thực hiện phân luồng học sinh trung học phổ thông (THPT), THCS vào học nghề là Bộ GD&ĐT; đối tượng học sinh THCS cũng do Bộ này quản lý. Việc quy định phần khối lượng kiến thức văn hóa THPT cho đối tượng học sinh này khi vào học GDNN chậm được thay đổi kịp thời, phù hợp với quy định của Luật GDNN 2014, Luật Giáo dục 2019 (vẫn đang sử dụng văn bản cũ từ 2006 và thay thế năm 2010). Đặc biệt là thực hiện quá chậm theo Kết luận số 76/2020 của Văn phòng Chính phủ theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, khi thực tế số học sinh có nhu cầu học GDNN và học phần văn hóa THPT để đảm bảo nhu cầu học tập suốt đời của mình, nên đã gây khó cho GDNN.

Bên cạnh đó, việc tuyển sinh của các trường đại học quanh năm cũng là tác động khó khăn và gây áp lực cho GDNN, người học chỉ cần có bằng tốt nghiệp THPT hoặc tương đương đã có thể vào ngưỡng cửa học đại học. Tuyển sinh đại học dễ dàng với quy mô và số lượng lớn (luôn chiếm khoảng 50% số lượng học sinh tốt nghiệp THPT hằng năm), phương thức tuyển sinh ngày càng đa dạng với ngưỡng đầu vào thấp, đặc biệt có những trường đại học chỉ lấy điểm đầu vào rất thấp chỉ tương đương đầu vào cao đẳng đã thu hút một lượng lớn người học vào học đại học.

Các doanh nghiệp (nhất là các doanh nghiệp FDI) tuyển dụng lao động chưa qua đào tạo với số lượng lớn, cả với đối tượng tốt nghiệp THCS với mức lương hấp dẫn và nhiều chính sách đãi ngộ phù hợp cùng với bối cảnh khó khăn về kinh tế của người dân do ảnh hưởng của dịch bệnh đã thu hút một lực lượng lớn người trẻ sau khi rời ghế nhà trường phổ thông sẵn sàng và mong muốn tham gia ngay vào thị trường lao động mà không cần qua đào tạo.

Hiện tại để thực hiện được mục tiêu này, đặc biệt là trong 3 năm trở lại đây người học thuộc đối tượng này vào học GDNN tăng lên đáng kể, lộ trình tiến tới mục tiêu này đã được xác định cụ thể trong Chiến lược phát triển GDNN. Mục tiêu này sẽ thực hiện được nếu việc quy định về khối lượng học phần văn hóa THPT sớm được Bộ GD& ĐT ban hành. Cũng như việc cho phép các cơ sở GDNN được phép tổ chức đào tạo văn hóa THPT và GDTX khi đảm bảo đủ các điều kiện theo quy định.

Việc thu hút người vào các cơ sở GDNN luôn có những thuận lợi đi kèm với khó khăn, nhưng hiện tượng thấy rõ trong những năm trước là có những trường tuyển sinh không hết nhưng cũng có những trường khó khăn trong việc tìm kiếm học sinh - sinh viên. Hệ thống GDNN đang nỗ lực để giải quyết vấn đề này.

Việc tự chủ trong GDNN đã góp phần tạo nên thương hiệu mạnh của các cơ sở GDNN, một trong các tiêu chí để đánh giá lựa chọn các trường chất lượng cao chính là số lượng học sinh - sinh viên tuyển sinh được và tốt nghiệp, cũng như các chương trình đào tạo chất lượng cao mà cơ sở chủ động tham gia... Do vậy hiện tượng này là một thực tế do người học và doanh nghiệp sử dụng lao động lựa chọn.

Hệ thống GDNN đã nắm bắt qua báo cáo tuyển sinh, đào tạo của các Sở LĐTBXH và chính từ các cơ sở GDNN, đặc biệt từ thực tế. Thực hiện Nghị quyết số 19 của Ban Bí thư trong đó có nội dung "rà soát sắp xếp giảm đầu mối..."; cùng với quy hoạch của các địa phương thì việc phải cắt giảm hoặc sáp nhập cơ sở GDNN trong hệ thống là theo chủ trương của Đảng và cũng chính là sự đào thải của thị trường nói chung và thị trường giáo dục nói riêng.

Hiện nay, TCGDNN cũng đang xây dựng dự thảo "Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2045" đã trình Chính phủ và chỉnh sửa, hoàn thiện.